Friday, March 26, 2021
УЛАЗАВІЧЫ – вёска ў Падлескім с/с, за 8 км на Пн ад горада і чыг. ст. Ляхавічы, 6 км ад чыг. ст. Кавалі на лініі Баранавічы–Слуцк. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, потым аўтадарозе Ляхавічы–Падлессе. 28 двароў, 59 жыхароў (2005).
У 1789 г. Улазавічы – шляхецкае ўладанне ў Навагрудскім пав. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у Рас. імперыі, у Навагрудскім пав. Слонімскай, з 1796 г. Літоўскай, з 1801 г. Гродзенскай, з 1842 г. Мінскай губерняў. У 1847 г. Улазавічы – маёнтак і вёска, уладанне нашчадкаў Адама Хоміча. Маёнтак налічваў 64 дзес. зямлі, вёска – 2 двары, 15 жыхароў. У 1876 г. існавалі 2 аднайменныя маёнткі: 50 дзес. Зямлі, уладанне К.С. Бародзіча (купіў у 1854 г.), і 62 дзес. зямлі, уласнасць К.А.Хоміча (спадчына з 1846 г.). У 1897 г. вёска ў Дараўскай вол., 24 двары, 137 жыхароў, хлебазапасны магазін, кузня. Побач з ёю размяшчаліся аднайменныя сядзібы маёнткаў памешчыкаў Хоміча і Бародзіча, 7 і 11 жыхароў. У 1909 г. у вёсцы 19 двароў, 106 жыхароў, у сядзібе маёнтка Бародзіча 7 жыхароў, у сядзібе маёнтка Хоміча – 9 жыхароў. З 1921 г. у складзе Польшчы, вёска ў Дараўскай гміне Баранавіцкага пав. Навагрудскага ваяв., 32 двары, 189 жыхароў. З 1939 г. у БССР, з 15.1.1940 г. у Ляхавіцкім р-не Баранавіцкай вобл. З 12.10.1940 г. у Падлескім с/с. З 8.1.1954 г. у Брэсцкай вобл. У 1940 г. вёска, 45 двароў, 428 жыхароў. У Вял. Айч. вайну з чэрв. 1941 г. да ліп. 1944 г. акупіравана ням.-фаш. захопнікамі. На зах. ускраіне вёскі пахаваны 3 воіны Чырвонай Арміі, якія загінулі ў баях з акупантамі ў гады вайны (помнік на брацкай магіле ўстаноўлены ў 1985 г.). У 1950 г. створаны калгас імя Леніна. У 1959 г. – 215 жыхароў, у 1970 г. – 192 жыхары. З 3.7.1972 г. у Жарабковіцкім с/с, з 1.5.1981 г. зноў у Падлескім с/с. У 2002 г. – 30 двароў, 58 жыхароў, у складзе калгаса імя Леніна (цэнтр в. Падлессе). Размешчаны магазін. Планіровачна складаецца з кароткай, амаль прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
Улазавічы // Гарады і вёскі Беларусі: энцыкл. Т. 4, кн. 2: Брэсцкая вобласць. – Мінск: БелЭН, 2007. – С. 314.
Friday, March 26, 2021
Замалёўкі ў вясковых тонах. Кропка на карце Ляхавіцкага раёна: УЛАЗАВІЧЫ
Паміж Каранеўшчынай і Падлессем размясцілася маленькая вёсачка – Улазавічы. Яна ніколі не была буйной, і зараз тут стаіць 16 дамоў, а жывуць 33 чалавекі. Мясцовыя лічаць свой населены пункт працягам Падлесся: вёскі вельмі плаўна «перацякаюць» адна ў другую. Пра тое, што апынуўся ў іншым пасяленні, нагадваюць толькі знакі, размешчаныя ў некалькіх метрах адзін ад аднаго.
Хата з краю – першая гасцей сустракаю
Усіх, хто заязджае ў вёску з боку Падлесся, сустракае дом Галіны Драчан. Яна тутэйшая карэнная жыхарка: з бацькамі жыла спачатку на хутары, а 43 гады назад пайшла замуж, з мужам паставілі сваю хату на самым ускрайку вёскі.
– Хата з краю – першая гасцей сустракаю, – смяецца Галіна Юльянаўна.
Як і аднавяскоўцы, зараз пенсіянерка заклапочана зборам ураджаю. Памочнікаў хапае: сям’я дружная, капаць бульбу з’язджаюцца дзеці і ўнукі.
– Раней жыхароў у вёсцы больш было, моладзь дружна хадзіла ў цэнтр, у Падлессе. Паўсюль спевы, смех. А зараз нас мала. Нават краму зачынілі, прыязджае аўталаўка, – гаворыць жанчына.
І праўда, у вёсцы цішыня. Рэдкі Бобік гаўкне каля брамкі, папярэджваючы пра няпрошанага госця.
Праз некалькі хат у двары куча паленаў – значыць, дом жылы. На лаўцы гасцей сустракае старажыл вёскі – 85-гадовая Лідзія Усакоўская. Нарадзілася ў Падлессі, а сюды пераехала ці, калі быць дакладным, перайшла за мужам.
– Пабудавалі хату, нарадзілі чацвярых сыноў. І ў маіх бацькоў была сям’я вялікая – пяцёра дзяцей. Жылі, можа, і не багата, але ўсяго хапала. Калі дзеткі малымі былі, даводзілася цяжкавата, а калі падраслі – поўная хата памочнікаў, – расказвае пенсіянерка.
Пасля школы сыны раз’ехаліся хто куды, толькі адзін застаўся жыць з Лідзіяй Аляксееўнай.
Усё жыццё жанчына працавала на мясцовай ферме, муж там жа, трактарыстам. Сіл і энергіі ў жанчыны хапала і на дом, і на ўласную гаспадарку. Як жа ў вёсцы без курэй, гусей, кароў? Сярод працоўных будняў быў час у мясцовых і на святы.
– Выйдзеш, бывала, на Купалле ў канец вёскі, а там танцы, песні, вогнішча паляць. І так добра, так весела, – успамі-нае вяскоўка.
А яшчэ Лідзія Аляксееўна лічыць, што ў жыцці заўсёды ёсць месца прыгожаму і, нягледзячы на шаноўны ўзрост, штогод высаджвае каля дома аксаміткі – сонечныя праменьчыкі восені.
Пад дахам бацькоўскага дома
Рухаемся далей – на гук касілкі. Лужок бацькоўскага дома прыводзіць у парадак Алена Глобуз. Дзяцінства і юнацтва яна правяла тут, ва Улазавічах.
– Нас, дзятвы, шмат было, мы і ў «вайнушку», і ў даганялкі гулялі, а зімой на каньках і санках каталіся. Дружна ў школу хадзілі ў суседнюю вёску, а калі дарогі моцна замятала, дарослыя запрагалі каня і везлі нас у школу на санях. Калі падраслі, на дыскатэку хадзілі то ў Каранеўшчыну, то ў Пранчакі. Бывала, бралі з бацькоўскага гаража матацыкл цішком і каталіся, – хітра усміхаецца Алена Канстанцінаўна.
Як гаворыць жанчына, са сваімі колішнімі сябрамі сустракацца атрымліваецца нячаста: у кожнага сям’я, дзеці, унукі, праца. Але нават у рэдкія сустрэчы размоў і ўспамінаў хапае да самай раніцы.
Сельская ідылія сям’і Касаван
Паміж дамамі, што прыезджыя выкарыстоўваюць пад дачы, стаіць сядзіба сям’і Касаван. На падворку важна разгульваюць пеўні і куры, на сонейку ляніва грэюцца каты.
Гаспадыня дома Алена Касаван мясцовая. Тут вырасла, хадзіла ў школу. У дзяцінстве давялося няпроста: чацвёра дзяцей раслі без бацькі, які рана пайшоў з жыцця. Успамінае:
– Мы заўсёды маме дапамагалі, забягалі на ферму да школы, пасля, да работы прывыклі.
Доўгі час яна працавала ў мясцовай краме прадаўцом, там жа сустрэла свайго будучага мужа Рамана Іванавіча. Ён працаваў у райпо вадзіцелем. Яркая, прыемная рагатушка Алена Мацвееўна з улазавіцкай крамы адразу запала яму ў душу. Пара разам ужо 35 гадоў.
Калі магазін закрыўся, жанчына пайшла працаваць на ферму. І Раман Іванавіч туды перабраўся пасля 19 гадоў за абаранкам.
Усё, як у вясковых людзей: агарод, свінні, каровы. Апошнія, дарэчы, засталіся толькі ў гаспадарцы сям’і Касаван. Чатыры рагулі мірна пасуцца недалёка ад дома.
Гаспадарскія клопаты не перашкаджаюць наводзіць прыгажосць каля дома: драўляныя фігуркі, яркія астры і гладыёлусы… Такое простае сямейнае шчасце.
Петразаводск – Мурманск – Улазавічы
Назваць пенсіянерам Аляксандра Кірко не паварочваецца язык – падцягнуты мужчына ў самым росквіце сіл.
Нарадзіўся ён таксама тут. Адзін з самых яскравых успамінаў, як хлапчуком зрабіў футбольныя вароты на ўскрайку вёскі і цэлымі днямі ганяў з хлопцамі мяч.
Скончыўшы сем класаў, паехаў вучыцца ў Петразаводск, а адтуль – у Мурманск. Жыццё занесла яго ў Караганду, дзе ажаніўся. Але прыжыцца там не змог, цягнула дадому, з сям’ёй вярнуўся ва Улазавічы. Пабудаваў побач з бацькоўскай хатай сваю, цагляную, уладкаваўся працаваць у калгас. Выгадавалі з жонкай дваіх дзяцей: сын зараз працуе ўрачом, дачка – настаўніца. На канікулы прыязджаюць дзеці і ўнукі, якіх, дарэчы, у яго сямёра. За домам невялікі маліннік – у гэтым годзе ягады як ніколі буйныя, салодкія…
PS.… Пакідалі Улазавічы з цёплым пачуццём. Усё ж такі ў нашых вёсках жывуць душэўныя людзі, якія ствараюць прыгожае вакол сябе, шчыра працуюць, усёй сям’ёй адпачываюць за вялікім хлебасольным сталом. І вельмі хочацца, каб ніколі не згасалі агні ў вокнах вясковых дамоў.
Ірына КУЗЬМІЧ.
Кузьміч, І. Замалёўкі ў вясковых тонах / Ірына Кузьміч // Ляхавіцкі веснік. – 2019. – 14 верасня (№ 71). – С. 8.
