Іншыя паўнатэкставыя базы даных краязнаўчага зместу >>> Людзі навукі нашага краю
ЖЫЦЦЯПІС
Нарадзіўся 18 лістапада 1923 г. у вёсцы Жарабковічы Ляхавіцкай гміны Баранавіцкага павета Навагрудскага ваяводства. Бацька — Сільвестр, маці — Палуся з роду Праневічаў. Сям’я была праваслаўная, але недалёкія продкі былі рыма-католікамі, прынамсі ад 1844 г., калі нарадзіўся мой прадзед Людвік, які быў сынам Фабіяна Арэшкі (Fabian Orzeszko). Паводле выпісаў з парафіяльнай метрыкі Ляхавіцкага рыма-каталіцкага касцёла, у той час гэтае прозвішча пісалі і Арэшко (Areszko). Думаю, што яшчэ ранейшыя мае продкі былі уніятамі. Відаць, гэта водгук нашай скамплікаванай рэлігійнай гісторыі.
Бацькі былі малазямельныя, але мнагадзетныя. Нацыянальна свядомыя, як і людзі ўсіх навакольных тагачасных вёсак. Перад тым, як пайсці ў польскую пачатковую школу, я ўжо добра чытаў па-беларуску. Пасля заканчэння сямікласнай пачатковай школы ў Ляхавічах, у 1937 г., быў прыняты — пасля уступных экзаменаў — у польскую мужчынскую гімназію імя Тадэвуша Рэйтана (нашага земляка з Грушаўкі) у Баранавічах. Скончыў два класы і распачаў ўжо трэці, калі наступіла «вызваленне». Наша школа была ператворана ў рускую, хоць там рускіх і звання не было. Большасць вучняў, пад уплывам айца Льва Гарошкі, перайшла ў беларускую сярэднюю школу, створаную на базе прыватнай жаночай гімназіі імя Барбары Радзівіл. Наступим школьны год (1940/41) зноў жа правучыўся ў рускай школе (хоць і тут рускіх не было, ніхто па-руску не гаварыў) у Ляхавічах. Пасля заканчэння навучальнага года, учэрвені 1941 г., прыйшлі другія «вызвольнікі» — нямецкія. У такіх умовах было цяжка разабрацца, што і як рабіць. Каб не марнаваць часу, пайшоў я на шасцімесячныя бухгалтарскія курсы ў Баранавічах. Пасля іх заканчэння працаваў у чыгуначным дэпо і адначасова вучыўся на матуральных курсах (чатыры гадзіны штодня). У 1944 г. атрымаў матуральнае пасведчанне (атэстат сталасці), якое давала права паступаць у вышэйшыя школы.
Перад паўторным прыходам балынавікоў я паехаў на Захад, у Нямеччыну. У Берліне працаваў у фірме АЭГ (AEG — Allgemeine Elektrizitats-gesellschaft), у аддзеле бухгалтэрыі, а пасля ў Вальдзее (Waldsee, Wtirtem-berg). Пасля краху гітлерызму, у 1945 г., з французскай акупацыйнай зоны пераехаў я ў Мюнхен (Mtinchen, Bayern), дзе і паступіў у новаствораны Універсітэт УНРРА. Сярод прафесарскага складу былі і беларусы: Барыс Кіт, Янка Станкевіч, Уладзімер Тамашчык. Тут было шмат і беларускай студэнцкай моладзі. У лістападзе 1945 г. мы арганізавалі Беларускае студэнцкае згуртаванне. Выдавалі рататарным спосабам «Студэнцкую думку», што пасля была перайменавана ў «Крывіцкі светач». Актыўны ўдзел у яго рэдагаванні, друкаванні і распаўсюджванні прымаў і я. У 1947 г. пе-раехаў у Марбург (Marburg / Lahn Hessen) і паступіў у вядомы і старажытны Філіпс-Універсітэт. Там ужо была вялікая група беларускіх студэнтаў, студэнцкая арганізацыя, у жыцці якой, як і ў студэнцкім хоры (кіраваў ім Юрка Мазура), браў чынны ўдзел і я. З прычыны матэрыяльных цяжкасцяў, выкліканых грашовай рэформай у Заходняй Германіі, мне прыйшлося, як і частцы беларускіх студэнтаў, пакінуць Філіпс-Універсітэт і пераехаць у Бельгію — у Лювен і паступіць у старажытны Каталіцкі універсітэт, на факультэт хіміі. Апрача навукі браў актыўны ўдзел у працы Саюза беларусаў у Бельгіі (у тым часе тут было многа беларускіх работнікаў, што пераважна працавалі ў капальнях вугалю), у жыцці Беларускага сту-дэнцкага згуртавання ў Лювене, у студэнцкім і царкоўным хорах, якія заснаваў і якімі кіраваў аж да самай смерці ў 1953 г. праф. Мікола Равенскі. Хор і танцавальная група (у ей я не ўдзельнічаў) давалі частыя канцэрты не толькі ў Лювене, але і ва ўсёй Бельгіі, як і за межамі (Францыя, Германія, Англія). У 1953-м я атрымаў званне ліцэнцыята хіміі, а ў 1956 г. абараніў дысертацыю перад спецыяльным прафесарскім журы па ступень доктара хімічных навук. Працуючы над дысертацыяй, выконваў абавязкі асістэнта на практычных занятках для студэнтаў хімікаў. Дапамагаў айцу Францішку Чарняўскаму — добраму святару і шчыраму беларусу — выдаваць «Божае слова». Пісаў тэксты сам айцец Францішак, а я быў ягоным карэктарам і друкаром. Заснаваў Аб’яднанне беларускіх студэнтаў — выпускнікоў Лювенскага універсітэта «Academicus» i выпусціў некалькі бюлетэняў пад гэтай жа назвай.
Ад 1957 г. я працаваў у фармацэўтычнай фірме «Labaz» — у яе пошукавым аддзеле (Service de Recherchez) як кіраўнік трупы хімікаў у галіне пошуку і сштезу лякарстваў ад сардэчна-сасудзістых захворваняў. Напісаў больш дзесятка навуковых артыкулаў у спецыялізаваныя бельгійскія і французскія часопісы. Атрымаў пяць патэнтаў на многія краіны свету. Кожны год раз, а то і некалькі разоў браў удзел у міжнародных навуковых кангрэсах у розных краінах Еўропы. Ажаніўся ў 1959 г., маю трое дзяцей. Браў і бяру актыўны ўдзел у беларускім грамадскім жыцці ў Бельгіі. Жыву ў Бруселі. На пенсіі з 1983 г.
Крыніца: Беларусь-Бельгія: Грамадска-культурнае ўзаемадзеянне: Матэрыялы Міжнар. «круглага стала». Мінск, 18-19 мая 2001 г. / Рэдкал.: А. Мальдзіс (гал. рэд.) і інш. – Мн.: «кБеларускі кнігазбор», 2002. – 240 с. – (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 23).
