Пранчак Леанід. Сцэнарныя матэрыялы.

Іншыя паўнатэкставыя базы даных краязнаўчага зместу >>> Літаратурная Ляхавіччына >>>Пранчак Леанід >>>

Арлоўская, Т. Ён вядомы нам здавён як вясёлы Дзед Лявон

“Ён вядомы нам здавён як вясёлы Дзед Лявон”

 

 Літаратурная вандроўка па творах Леаніда Пранчака, да 55-годдзя пісьменніка

 

Гучыць калыханка на словы Леаніда Пранчака ў выкананні гурта “Песняры”.

Першы  чытальнік: Добры дзень, сябры! Хто з вас не чуў гэту цудоўную песню-калыханку?! А ці ведаеце вы, што словы для яе напісаў чалавек, які нарадзіўся недалёка ад Ляхавіч. Вёска гэта называецца Пранчакі, і пісьменніка таксама завуць Пранчак – Леанід Пранчак. Калі маленькім хлопчыкам ён бегаў па вуліцах вёскі, дзеці дражнілі яго амерыканцам.

–                Мама, чаму дзеці абзываюць мяне амерыканцам? – спытаў аднойчы хлопчык.

–                Таму што твой дзед некалі жыў у Амерыцы – далёкай, прыгожай краіне, – адказала мама.

І яна паведала сыну вось такую гісторыю:

Другі  чытальнік: Дзядулю Леаніда Пранчака звалі Язэпам. Разам з ім у сям’і было пяцёра дзяцей. Жылі вельмі бедна, а тут яшчэ засталіся без бацькі. Што было рабіць? Каб дапамагчы крыху сваім брацікам, сястрычкам і маці, старэйшы сын у сям’і Язэп, дзед Леаніда Пранчака, паехаў у Амерыку зарабіць грошай. Амерыка – далёкая краіна, каб трапіць туды, трэба было пераадолець акіян, плысці на караблі амаль месяц. “Магу толькі здагадвацца аб думках і пачуццях, з якімі мой будучы дзед адправіўся ў далёкую вандроўку” – напісаў Леанід Пранчак. – “Дасюль ён не быў нідзе далей Ведзьмы – суседняй вёскі, і Снова – бліжэйшага ад дома кірмашу…”

Першы  чытальнік: І білет быў вельмі дарагі на карабель. Каб купіць яго, маці Язэпа прадала каня, карову, ды яшчэ пазычыла грошай. У Амерыцы Язэп працаваў у фермера на ўборцы ўраджаю, будаўніком. Так пражыў ён чатыры гады, але вельмі сумаваў па радзіме, а больш за ўсё – па каханай дзяўчыне, якую пакінуў у вёсцы Пранчакі. Язэп вярнуўся, каб узяць шлюб з Ганнай, а пасля разам з ёю перабрацца ў Амерыку. Але за пару дзён да ад’езду пачалася вайна, дзеда Леаніда Пранчака забралі ў войска. За гэты час грошы на дарогу ў Амерыку прапалі, і Язэп застаўся жыць у Пранчаках, але да канца сваіх дзён успамінаў далёкую краіну. “Бывала, сядзе ля акна, пакладзе рукі на стол і гадзінамі глядзіць на дарогу…” – успамінае Леанід Пранчак.

Другі  чытальнік: У Язэпа і Ганны нарадзіліся сямёра дзяцей, старэйшым сярод якіх быў быцька Леаніда Пранчака. Дзеду Язэпу пісьменнік прысвяціў словы песні “Даставай, Язэп, гармонік!” Давайце яе паслухаем.

Гучыць аўдыёзапіс “Даставай, Язэп, гармонік!”

у выкананні Леаніда Барткевіча.

 

Першы  чытальнік: Як мы з вамі ўжо ведаем, дзед Леаніда Пранчака Язэп вярнуўся з Амерыкі на радзіму. Але шмат беларусаў засталіся там, некаторыя і цяпер пераязджаюць жыць і працаваць у гэту краіну. Вось пра такіх людзей кніга Леаніда Пранчака “Беларуская Амерыка”. Каб напісаць яе, пісьменнік сам доўга жыў за мяжой, сустракаўся і гутарыў з нашымі суайчыннікамі. Але кніга гэта – для дарослых. Мы ж з вамі пагаворым пра творы Леаніда Пранчака для дзяцей. А іх напісана вельмі многа. Гэта вершы, песні, лічылкі, дражнілкі, жарты, небыліцы, казкі… Адна з казак – пра тое, як кот Мурлыка трапіў у Афрыку. Называецца яна “Афрыканская вандроўка”. Давайце паглядзім, як гэта было…

Казка “Афрыканская вандроўка”

 у пастаноўцы лялечнага тэатра “Малышок”.

 

Другі  чытальнік:  Акрамя “Афрыканскай вандроўкі” у Леаніда Пранчака ёсць шмат твораў, галоўнымі героямі якіх з’яўляюцца жывёлы. Гэта мядзведзі, каровы, ласі, сабакі, рыбы, птушкі… Не здзіўляйцеся, калі сярод персанажаў сустрэнеце мышку, якая ўмее размаўляць. А вось і яна!

Адкрываецца заслона, з-за якой з’яўляецца лялька – Мыш.

 

Другі  чытальнік: Мышка, мышка, дзе была?

Мышка:У адрыне ток мяла.

Другі  чытальнік: Што далі табе за працу?

Мышка: Крыху сала, крыху шмальцу.

Другі  чытальнік: А чаму далі так мала?

Мышка: Я пра гэта не спытала.

Другі  чытальнік: Дзе ж ты, мышка, шмалец дзела?

Мышка: Занясла ў нару і з’ела!

Другі  чытальнік:  А маленькі скрылік сала?

Мышка: Я кату падаравала!

                      Верш “ У адрыне”

Першы  чытальнік: А для таго, каб адгадаць назвы наступных жывёл, мне спатрэбіцца ваша дапамога. Таму што аўтар зарыфмаваў іх у загадкі:

ПРОСТЫЯ ЗАГАДКІ

 Раз, два, тры, чатыры, пять –

Простыя загадкі, паспрабуй іх адгадаць,

Толькі без падглядкі.

Што скажу я,  на хаду

паўтарае… (КАКАДУ)

Цар азёраў і балот –

Велізарны … (БЕГЕМОТ)

На паўнеба парасон

Расчыніў індыйскі… (СЛОН)

Між звяроў ён, мабыць, граф,

Даўгавязы пан … (ЖЫРАФ)

Бочку мёду лапай з’есць

За адзін прысест … (МЯДЗВЕДЗЬ)

Раз, два, тры, чатыры, пять –

Ці ўдалося адгадаць?

Другі  чытальнік:  Леанід Пранчак жыве і працуе ў горадзе. Але ў сваіх творах заўжды з вялікай цеплынёй успамінае родную вёску і пра рэчы, створаныя рукамі вяскоўцаў. Напрыклад, пра саматканую дзяружку або саламяны капялюш: (па магчымасці дзецям дэманструюцца тканыя і плеценыя вырабы: ручнікі, дзяружкі, саламяны капялюш, корабы і інш…)

Саматканая дзяружка

 Саматканая дзяружка –

Дзіўныя узоры.

Ткала любая бабуля

На дзяружцы зоры.

 На аснове цёмна-сіняй –

Жоўтыя карункі.

Для унукаў і унучак

Ткала падарункі.

 Як засцеле на канапу, –

Позірк не адвесці.

На цудоўныя узоры не рашуся сесці

Першы  чытальнік:

 Саламяны капялюш,

Сплецены з пшаніцы,

Мне пасуе,

Бо на мне

Хораша глядзіцца.

 Саламяны капялюш –

Дзедаўская мода.

Калі сонца прыпячэ,

Мне ў ім –

Выгода!

Другі  чытальнік.  Напрыканцы нашай сустрэчы хацелася б запрасіць вас да чытання твораў Леаніда Пранчака словамі самога аўтара:

Гэй, малеча!

Гэй, малеча!

Кніжка гэта –

Падарунак ад паэта

Леаніда Пранчака,

Баюна-жартаўніка.

Я вядомы вам здавён

Як вясёлы Дзед Лявон.

 Запрашаю вас у госці

У краіну прыгажосці

Родных песень,

Родных слоў,

Цудаў, казак і сяброў.

 Кніжку новую гартайце,

Вершы-забаўкі чытайце,

Бо складаў я іх –

Для вас,

Каб вы мелі

Добры час,

Звонкі смех,

Салодкі сон.

 З прывітаннем, –

Дзед Лявон.

Літаратура

  1. Жыццё – кароткае, Радзіма – вечная : [прадмова] // Пранчак, Л. І. Беларуская Амерыка / Л. І. Пранчак. – Мінск: Полымя, 1994. – 415 с.
  2. Пранчак, Л. Мама, тата і Агата : вершы і песні / Леанід Пранчак. – Мінск: Мастацкая літаратура, 2002. – 128 с.
  3. Пранчак, Л. Пра дзядулю, пра бабулю і пра іх унучку Юлю : вершы, песні і казка / Леанід Пранчак. – Мінск: Юнацтва, 1999. – 127 с.
  4. Пранчак, Л. Цік-так, ходзікі! : вершы, песні, казкі, жарты, небыліцы / Леанід Пранчак. – Мінск: Юнацтва, 2001. – 335 с.
  5. Для падрыхтоўкі электроннай прэзентацыі выкарыстаны інтэрнет-рэсурсы.

Арлоўская, Т. Ён вядомы нам здавён як вясёлы Дзед Лявон : літаратурная вандроўка па творах Леаніда Пранчака да 55-годдзя пісьменніка / Т. Арлоўская // Бібліятэка прапануе. – 2014. – № 2. – С. 27-29.

Поделиться в социальных сетях:

Comments are closed